پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله: مسجدها، خود و اهلشان با برکتاند، خود و اهلشان آراستهاند، آنها و اهلشان در اماناند.
پیامبر خدا حضرت محمد مصطفی صلى الله علیه و آله فرمودند:
امام سجاد علیه السلام فرمودند:
اگر به تو احسان شد، بیشتر، آن را تلافی کن.
و با وجود تلافی بیشتر، برتری از آن کسی است که اول نیکی کرده است.
(نهج البلاغه للصبحی صالح /ص479)
آدم دیندار چون مى‌اندیشد، آرامش بر جان او حاکم است. چون خضوع مى‌کند متواضع است و چون قناعت مى‌کند، بىنیاز است.
مام جعفر صادق علیه‌السلام: آدم دیندار چون مى‌اندیشد، آرامش بر جان او حاکم است. چون خضوع مى‌کند متواضع است. چون قناعت مى‌کند، بىنیاز است.
به آنچه داده شده خشنود است. چون تنهایى را برگزیده از دوستان بى نیاز است. چون هوا و هوس را رها کرده آزاد است.
چون دنیا را فرو گذارده از بدى‌ها و گزندهاى آن در امان است.
چون حسادت را دور افکنده محبتش آشکار است.
مردم را نمىترساند پس از آنان نمى‌هراسد، و به آنان تجاوز نمى‌کند پس از گزندشان در امان است.
به هیچ چیز دل نمىبندد پس به رستگارى و کمال فضیلت دست مىیابد و عافیت را به دیده بصیرت مىنگرد پس کارش به پشیمانى نمى‌کِشد.
متن حدیث:
اِنَّ صاحِبَ الدّینِ فَکَّرَ فَـعَـلَـتْهُ السَّکینَةُ وَ اسْتَـکانَ فَـتَواضَعَ وَ قَنِعَ فَاسْتَغْنى وَ رَضىَ بِما اُعْطىَ وَ انْفَرَدَ فَکُفىَ الاْخْوانَ وَ رَفَضَ الشَّهَواتِ فَصارَ حُرّا وَ خَلَعَ الدُّنْیا فَتَحامَى الشُّرورَ وَ اطَّرَحَ الْحَسَدَ فَظَهَرتِ الْمَحَبَّةُ وَ لَمْ یُخِفِ النّاسَ فَـلَـمْ یَخَفْهُمْ وَ لَمْ یُذْنِبْ اِلَیْهِمْ فَسَلِمَ مِنْهُمْ وَ سَخَتْ نَفْسُهُ عَنْ کُلِّ شَىءٍ ففازَ وَ اسْتَکْمَلَ الْفَضْلَ وَ اَبْصَرَ العافیَةَ فَاَمِنَ النَّدامَةَ.
استفاده از شبکه‌های اجتماعی اگرچه در جامعه ما مسری شده است اما میزان تأثیر آن بر خانواده‌های سنتی و مدرن متفاوت است.
گروه جامعه فارس : تلگرام، وایبر، واتس‌آپ، اینستاگرام و ... شبکه‌های اجتماعی هستند که اگر تا به حال در آنها عضو نشده باشید حتماً نامشان برای شما آشناست و الان کمتر کسی را می‌توان پیدا کرد که این فضاها برایش ناآشنا باشد و معمولاً هم افراد بدون هیچ آگاهی قبلی و اینکه طرز استفاده صحیح از این شبکه‌ها را بدانند خیلی راحت و در مدت چند دقیقه در آنها عضو می‌شوند و روز به روز نیز بر تعداد استفاده کنندگان از این شبکه‌ها افزوده میشود.
آماری که امسال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از بین جوانان تهرانی بین سنین 18 تا 29 سال اعلام کرده است نشان می‌دهد که 87 درصد از این جوانان حداقل عضو یکی از شبکه‌های اجتماعی هستند و نتایج این نظرسنجی بیانگر این است جوانان، بیشترین تعداد کاربران را تشکیل می‌دهند که در این میان درصد بیشتری از کاربران افراد مجرد و 63 درصدشان مرد هستند.
شبکه‌های اجتماعی در جامعه امروزی تأثیر مستقیمی را بر سبک زندگی و ارتباطات افراد گذاشتند و در واقع جزئی از سبک زندگی فردی و جمعی افراد جامعه شده‌اند و راهی برای برقراری ارتباط و تبادل اطلاعات میان آنها شدند و با توجه به اینگونه ارتباطات افراد تمایل کمتری به ملاقات‌های حضوری نشان می‌دهند و می‌بینیم که سنت الهی و حسنه صله رحم، روابط گرم و صمیمانه میان افراد در شب نشینی ها و همچنین گپ و گفت‌ها و تعاملات فیزیکی و رو در رو که بین خانواده‌های سنتی خیلی مرسوم بوده در حال محو شدن است.
در این رابطه فاطمه آلیا عضو کمیسیون اجتماعی مجلس معتقد است: وقتی این فن‌آوری‌ها وارد جامعه می‌شوند سرعت پیشرفت آنها مخصوصاً در بین خانواده‌های مدرن و امروزی بسیار سریع است و به‌دلیل اینکه اکثر مردم فرهنگ استفاده از آن را نمی‌دانند بیشتر وقتشان را در این شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند و نتیجه‌اش این میشود که ارتباطات خانوادگی، صبر و سعه صدر، خویشتن داری به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرند و کاهش پیدا می‌کنند و کارکرد عاطفی خانواده که کارکرد بسیار مهمی است و تأثیر آن را ما در نشاط و سلامت جامعه و در فرهنگ کار و تلاش می‌بینیم خنثی و متوقف میشود.
حضور نامتعارف در این شبکه‌ها موجب از دست رفتن فرصت حضور در اجتماع میشود
وی ادامه می‌دهد: از طرف دیگر به دلیل اینکه افراد بیشتر انرژی خود را صرف حضور در شبکه‌های اجتماعی می‌کنند و وقت خود را اینگونه هدر می‌دهند فرصت تأثیرگذاری و حضور اجتماعی خود را از دست می‌دهند البته این در حالی است که برخلاف خانواده‌های امروزی در خانواده‌های سنتی شاهد یک ارتباط نزدیک و تنگاتنگ بین اعضای خانواده هستیم و خانواده‌ها می‌توانند نقش مشاوره را داشته باشند و علاوه بر آن غیر از خانواده‌های اصلی تعریف شده پدر ، مادر و بچه‌ها، ارتباط اقوام و بستگان تحت عنوان صله رحم یک جایگاه بسیار مؤثری را در این خانواده‌ها دارد و همان صله رحم باعث میشود که خیلی از دغدغه‌های زندگی مثل استرس، افسردگی و .. کاهش پیدا کند.
آسیب شبکه‌های اجتماعی در خانواده‌های سنتی کمتر است
همچنین ام البنین داوودی مشاور خانواده و مدرس حوزه نیز در این رابطه می‌گوید: تأثیر ورود شبکه‌های اجتماعی به خانواده‌ها با توجه به سنتی یا امروزی بودن خانواده‌ها متفاوت است البته تأثیرات خود را در هر دو نوع خانواده گذاشته اما شدت و حدت دارد، خانواده‌های سنتی با باور، عقاید و فرهنگی که از گذشته برایشان بوده بعنوان یک خرده فرهنگ باقی ماندند و در این خانواده‌ها آسیب‌های ناشی از شبکه‌های اجتماعی را تنها به‌صورت شکاف نسل‌ها بین فرزندان شاهد هستیم بر خلاف خانواده‌های امروزی که شکاف ایجاد شده را در بین والدین و فرزندان می‌بینیم، در واقع خانواده‌های امروزی سبک زندگی خود را به جهت فرهنگی و سنتی دارند ولی متأسفانه به واسطه ورود تهاجم فرهنگی که یکی از آنها شبکه‌های اجتماعی است روزنه‌هایی در جامعه برایشان ایجاد شده است، این خانواده‌ها سعی کردند باورها و عقاید خود را حفظ کنند ولی متأسفانه در یک برزخی بین سنتی و امروزی بودن هستند.
وی می‌افزاید: در حال حاضر نه تنها از روابط گرم، صمیمی و شب نشینی‌های ما که یکی از آیتم‌های گرم، پررنگ و دلچسب در خانواده‌ها بود خبری نیست بلکه افراد مناسبت‌ها و اعیاد را که از مراسمات مذهبی، فرهنگی و باستانی ما هستند تنها با فرستادن یک پیام به همدیگر تبریک می‌گویند اینها همان فرهنگی است که قبلاً اینقدر وسعت نداشت و الان همه گیر شده و چه بسا خیلی‌ها از این همه گیر شدن خوشحال شدند چون آنها را از قید تکلفات نجات می‌دهند.
شبکه‌های اجتماعی از حیطه سرگرمی و آموزش پا فراتر گذاشته است
این مشاور خانواده در ادامه با تأکید بر اینکه ورود به این شبکه‌ها دیگر از حیطه سرگرمی و دادن اطلاعات گذشته می گوید: متأسفانه شبکه‌های اجتماعی آنقدر دارند در زندگی ما وسعت پیدا می‌کنند که حتی به جای ما تصمیم می‌گیرند نه اینکه فرد انتخابشان کند به طور مثال به کاربر می‌گویند که تو فقط سئوال خود را بپرس ما به تو جواب می‌دهیم که چکار کنی؟ یا در بازی‌ها شاهدیم که در انتخاب نوع اسلحه، مدل آرایش، مدل لباس و ... دارند از طریق غیرمستقیم خودشان را به سلیقه‌ی کاربرها نزدیک می‌کنند البته ناگفته نماند ما شبکه‌های خوب و مطمئن هم داریم ولی در سطح کلان خیلی کم است و باید بیشتر روی این مبحث کار کنیم اما در حال حاضر ورود شبکه‌ها در زندگی کاربران نوعی دخالت، تحمیل و همراهی کردن در تصمیم گیری است و اینها از مسائلی است که در دراز مدت بعد از 10 یا 15 سال دیگر نتایج آسیب‌زا و منفی این قضیه را در سطح کلان جامعه خواهیم دید.
در مورد تأثیرات شبکه‌های اجتماعی بر خانواده‌ها نظر عشرت شایق کارشناس امور فرهنگی را نیز جویا شدیم وی در این باره به خبرنگار فارس می‌گوید: برخی از تکنولوژی‌ها یک فن و دانش هستند در حوزه‌های اجتماعی، ارتباطات، اخلاق و غیره، وقتی ما در مورد شبکه اجتماعی صحبت می‌کنیم یک فن‌آوری است که کشورهای غربی آن را ابدا کردند و در واقع به صورت یک کالای فرهنگی وارد کشور ما شده است تا روی فکر، روح، اعتقادات و باورهای جامعه اثر بگذارد که تأثیر خود را هم گذاشته است وهدف اصلی آنها فروپاشی خانواده‌هاست.
شبکه‌های اجتماعی ابزاری برای ایجاد طلاق عاطفی بین زوجین است
وی می‌افزاید: شبکه‌های اجتماعی که در کنار آن یک مکمل سنگینی بنام ماهواره بوده است براحتی در جامعه ما عادی سازی شده است و روی خیلی از ارتباطات اجتماعی ما مثل ارتباط با خویشاوندان و مهر و محبت به هم ورزیدن تأثیر گذاشته است حتی زمانیکه همه دور هم جمع می‌شوند یک دستگاه هوشمند در دستشان هست و در فضاهای مجازی سیر می‌کنند اولاً به خاطر اینکه اینگونه فضاها یک سری جذابیت‌هایی برایشان دارد و همچنین گاهی اوقات به دلیل اینکه برخی افراد در ارتباطات اجتماعی خود ضعف دارند و نمی‌توانند براحتی آنچه را که می‌خواهند در ارتباطات رو در رو بگویند خیلی راحت با خود فکر می‌کنند که کسی در شبکه‌های اجتماعی نظاره‌گرشان نیست پس به راحتی حرف خود را در این فضاها می‌زنند غافل از اینکه بدین ترتیب خیلی راحت پرده دری و عادی سازی روابط میشود و متأسفانه بعضی از افعال و حرکت‌های نابخردانه و نامعقول جای خود به حرکت‌های معقول می‌دهند و در نتیجه ارتباطات خانوادگی به گسست و از هم دور شدن اعضای خانواده می‌انجامد و گاهی مواقع در روابط زوجین منجر به جدایی میشود البته نمی‌گوییم شبکه‌های اجتماعی عاملی برای طلاق می‌شوند ولی در حد خودشان به عنوان یک ابزاری که در جدایی‌ها نقش فزاینده و سرعت دهنده دارند تأثیر گذار هستند و به موجب استفاده از آنها شیوه‌های ارتباطی و ابراز علاقه در فضای حقیقی ضعیف شده و علاقه‌های طرفین نسبت به هم فروکش می‌کند و در واقع یک طلاق عاطفی بین افراد صورت می‌گیرد و کارکرد خانواده به فضای مجازی داده میشود.
استفاده بیش از اندازه از فضاهای مجازی موجب وابستگی مرضی میشود
داوودی مشاور خانواده و مدرس حوزه با تصریح به اینکه ورود شبکه‌های اجتماعی برای بهتر شدن زندگی ما بوده می‌گوید: وقتی افراد در این فضاهای غیر واقعی قرار می‌گیرند قدرت فکر کردن و مانور دادنشان کم میشود حتی گاهی اوقات سرگرمی‌های افراد نیز در این فضاها ساخته میشود و براحتی در اختیارشان قرار می‌گیرد مثل بازی کلش آف کلنز که در زندگی جوان‌ها و خانواده‌های ما آسیب جدی شده است و برای کاربر یک دنیای خیالی را متصور می‌کند که هیچ وقت واقعیت پیدا نمی‌کند و کاربر آنقدر برای آن زحمت می‌کشد که آنرا جزیی از مایملک خود می‌داند و برای او یک وابستگی نسبت به این ابزارها ایجاد میشود، یک زمانی ما فقط وابستگی نسبت به مواد مخدر را داشتیم ولی الان وابستگی به فضاهای مجازی هم یک وابستگی مرضی است.
وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر مواردی را داریم که در بیمارستان‌ها بواسطه همین وابستگی بستری شدند و نمی‌توانند ترک کنند مثلاً افرادی هستند که تا 11شب بیرون از منزل مشغول کار هستند و بعد از آن هم تا 5 صبح وقت خود را در این فضاها می‌گذرانند خب طبیعی است برای کسی که همچین آیتم‌هایی را در زندگی فردی‌اش متصور باشیم مسلم است که چه مسائل جسمی و روحی می‌تواند این فرد را تهدید کند؛ اختلال در خوردن و خوابیدن، نوع کارکرد غدد و .... از مواردی است که به شدت به جسم فرد آسیب می‌زند و همچنین با توجه به نوع، جنس و سن کاربر واکنش‌های روانی اضطراب، استرس، وابستگی، افسردگی، خود ارضایی، پایین آمدن یا کم شدن حافظه را داریم.
آلیا عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نیز با اشاره به اینکه نمی‌توان گفت چه قشر خاصی از افراد جامعه بیشترین مخاطبان شبکه‌های اجتماعی هستند می‌گوید: از میان کاربران شبکه‌های اجتماعی یک گروهی هستند که از آن استفاده صحیح و علمی می‌کنند یا اینکه شبکه‌های اجتماعی خیلی جاها واقعاً نقش آفرینی می‌کنند و جایگزینی برای گفتمان سازی و ترویج یک سری آداب صحیح هستند اما متأسفانه قشر خاصی هستند که با استفاده منفی از این شبکه‌ها جامعه را گرفتار کرده‌اند به طور مثال همین شایعاتی که افراد براحتی در این فضاها رد و بدل می‌کنند که ناشی از کنجکاوی آنها، بیکاری و استفاده آسان از این شبکه‌ها است البته خیلی مواقع بدون اینکه افراد خودشان بخواهند مطالب یا تبلیغاتی را دریافت می‌کنند و پنجره به پنجره باز میشود و به دلیل جاذبه های مجازی که برایشان دارد نمی‌توانند از آن دست بکشند و به دنبال صحت آن نیز نمی‌روند و گاهی خودشان هم منشأ این شایعه‌ها می‌شوند.
استفاده غیر صحیح از شبکه‌های اجتماعی منجر به بروز هنجارها و آسیب‌های اجتماعی میشود
وی در ادامه می‌گوید: در کنار نقاط مثبت و امتیازاتی که این شبکه‌ها دارند باید نقاط ضعف و ضرر و زیان‌های آن مدیریت و سامان‌دهی شود یعنی ما نمی‌توانیم این فن‌آوری را از زندگی جامعه امروز حذف کنیم اما متولیان امر و دستگاه‌های رسمی آموزش فرهنگی باید مدیریت کنند و به خانواده‌ها آموزش دهند که برای اوقات فراغت و زندگی خود برنامه داشته باشند تا از این طریق برای رشد فردی، خانوادگی و اجتماعیشان مفید باشد و از همه مهم‌تر تأثیر دین است که اگر آموزش‌های دینی به طور صحیح و توسط کسانیکه نفوذ کلام دارند مطرح شود خانواده‌ها راه درست زندگی خود را پیدا می‌کنند و گرنه تأثیرات منفی این شبکه‌ها در طول زمان تأثیر زیادی بر جامعه و پیشرفت آن می‌گذارند و موجب ایجاد سردی در بین روابط خانواده‌ها می‌شوند و می‌توان گفت ایجاد برخی از هنجارها و آسیب‌های اجتماعی مثل افزایش آمار طلاق‌ها، بالا رفتن سن ازدواج به این موضوع و استفاده غلط از این نوع فن‌آوری‌ها مرتبط است.
این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس تصریح می‌کند: قرار بود شبکه ملی اطلاعات را داشته باشیم و این بحث اصلی و مطالبه مجلس بود که تا از این طریق تا حدودی این شبکه‌ها مدیریت شود اما متأسفانه هیچ‌گونه برنامه ریزی و طرح و اندیشه‌ای از طرف دولت و مسئولان امر صورت نگرفته است و امیدواریم که این امر در اولویت و دستور کار مسئولان مخصوصاً متولیانی که در این رابطه بودجه و سرمایه دارند قرار گیرد و به طور جدی پیگیری و نظارت کنند تا به جای فرهنگ غیر صحیح فرهنگ صحیح استفاده و حاکم شود.
شایق کارشناس امور فرهنگی نیز در ادامه به خبرنگار فارس می‌گوید: شبکه‌های اجتماعی اقیانوس بزرگی از فن‌آوری هستند که متأسفانه ما در سطح آن ماندیم ولی اگر بتوانیم عمیق وارد شویم و غواصی کنیم به راحتی می‌توانیم بسیاری از گوهرهای گرانبهای آن را از زیر آب بالا بکشیم ولی بعضی وقت‌ها با ایجاد امواج این اقیانوس کف آلود میشود و در این میان برخی‌ها غرق می‌شوند چون متأسفانه ما با فن‌آوری‌ها خوب برخورد نمی‌کنیم و مسئولان فرهنگی ما با علم اینکه یک فن‌آوری در خارج از کشور دارد تولید میشود و در حال وارد شدن به کشور است آموزش لازم را به مردم نمی‌دهند و این مسئله دغدغه‌ای را برایشان ایجاد نمی‌کند و معتقدند که مردم خودشان طرز استفاده صحیح از آنها را یاد می‌گیرند.
وی در ادامه می‌گوید: در بحث آموزش و آگاهی از فن‌آوری‌های جدید در سطح جامعه رسانه‌ها می‌توانند بسیار مؤثر باشند چه رسانه‌های مکتوب و چه رسانه‌های شنیداری و دیداری، همچنین وزارت آموزش و پرورش نیز می‌تواند هم در جلسه اولیا و مربیان و هم در کلاس‌های درسی آموزش‌های لازم و مفید را در مورد مسائل روز به خانواده‌ها و دانش آموزان بدهند و آسیب‌های احتمالی آنها را اطلاع رسانی بکنند.
این کارشناس امور فرهنگی با تأکید بر اینکه در این حوزه تولیدات کمی داریم تصریح می‌کند: در حال حاضر کاربران این شبکه‌ها بیشتر از آن برای سرگرمی، بازی و گفت و گو استفاده می‌کنند در صورتیکه ما براحتی می‌توانیم روی بحث آموزشی آن در حوزه‌هایی مثل تاریخ، گرافیک، فیلم، عکس، قطعات ادبی و کلامی تمرکز کنیم و تولیداتی را در این زمینه‌ها داشته باشیم و اینها را ترویج دهیم.
خانواده‌های ما می‌توانند بهترین مدیران شبکه‌های اجتماعی دنیا باشند
شایق می‌افزاید: بیشترین مخاطبان این شبکه‌ها زنان و جوانان با سطح تحصیلی و رده‌های سنی مختلف هستند و می‌بینیم که در هر جایی که فرصتی پیدا کنند حتی در حال خرید کردن نیز در این فضاها سیر می‌کنند البته اصلاً استفاده افراطی و نامتعارف از این ابزارها ربطی به فرهنگ مردم ما ندارد و مردم ما از یک فرهنگ بسیار قوی برخوردارند وقتی که بدانند استفاده از این ابزارها در مواردی برایشان خطر و ضرر دارد و روشنگری بدون جهت دهی انجام شود و بدون اینکه احساس کنند اینجا مسائل سیاسی خاصی است خیلی راحت مسائل را می‌پذیرند خیلی‌ها واقعاً نمی‌دانند که شبکه‌های اجتماعی چیست و نرم افزارها را نمی‌شناسند و این عدم آگاهی آرام آرام در زندگیشان اثر می‌گذارد و وقتی وارد این شبکه‌ها می‌شوند خود را در فضای بازی می‌بینند که همه چیز را آزادانه مشاهده می‌کنند، در این مواقع یا باید اطلاعاتت آنقدر قوی باشد که تحت تأثیر قرار نگیری یا اینکه باید این سلحشوری را داشته باشی که مدیریت بقیه افراد را بر عهده بگیرید هر چقدر روشنگری در این حوزه بیشتر باشد من اطمینان دارم که خانواده‌های ما بهترین مدیران شبکه‌های اجتماعی دنیا برای بهسازی این حوزه‌ها می‌توانند باشند.
شورای عالی فضای مجازی با حرکت لاک پشتی به جایی نمی‌رسد
وی با اشاره به اینکه حکم تشکیل شورای عالی فضای مجازی در سال 1390 با دستور مقام معظم رهبری داده شده است تصریح می‌کند: با توجه به تأکید ایشان بر توجه جدی به اهمیت موضوع ما شاهد حرکت لاک پشتی شورای مذکور هستیم و تنها حرکت انجام گرفته اینست که یک مرکز درست کردند، در حالیکه در ردیف بودجه هم برای آن بودجه‌ای تعیین نکردند و بعد از آن نیز قرار بر تشکیل شبکه ملی اطلاعات بود که از ایجاد آن نیز فعلاً خبری نیست و متأسفانه اصلاً اراده‌ای در این زمینه صورت نمی‌گیرد، ما دانشمندان قوی‌ای داریم که می‌توانند در بهسازی و حفظ منافع ملی تأثیرگذار باشند البته بشرطی که به صورت قطره چکانی بودجه در اختیارشان نگذاریم ما امسال منتظر بودیم که دولت ردیف بودجه خوبی را در این زمینه در نظر بگیرد ولی نه تنها بودجه‌ای تعیین نکردند بلکه به طور کل خیال خودشان را راحت کردند و بودجه را حذف کردند، حال باید منتظر بود و دید که مجلس می‌خواهد چکار کند؟
در رابطه با استفاده از شبکه‌های اجتماعی، مریم که دختر 24 ساله و دانشجوی کارشناسی ارشد است به خبرنگار فارس می‌گوید: اگر استفاده از هر فن‌آوری جدیدی با دانش و آگاهی قبلی و با طرز استفاده صحیح و مناسب از آن وسیله باشد نه تنها که مضر نیست بلکه در خیلی موارد می‌تواند مفید و عاملی برای رشد فردی، علمی و ارتباطی نیز باشد.
وی در ادامه می‌گوید: من به عنوان یک کاربر شبکه اجتماعی برای اینکه وقت خودم را بیهوده هدر ندهم و به مرور زمان هم دچار وابستگی نشوم با برنامه ریزی تنها زمان خاصی در روز را در این فضاها می‌گذرانم و همیشه سعی خودم را می‌کنم که از این شبکه‌ها بصورت متعارف و متعادل استفاده کنم.
لیلا نیز خانم 41 ساله و مادر دو فرزند پسر 15 و 4 ساله است که در این رابطه می‌گوید: با توجه به اینکه هیچ علاقه‌ای برای عضویت در این شبکه‌ها و ارتباطات در فضاهای غیر واقعی ندارم آگاهی خیلی کمی نسبت به این فضاها دارم و تنها اسم شبکه‌های اجتماعی مثل تلگرام برایم آشناست ولی متأسفانه پسر بزرگم وابستگی زیادی به استفاده از این شبکه‌ها پیدا کرده است و زمانی که در منزل است بیشتر وقت خود را اینگونه هدر می‌دهد و در مقابل رابطه‌ی او با من و پدرش هر روز کمرنگ‌تر میشود و خیلی کم حوصله، پرخاشگر و دچار افت تحصیلی نیز شده است و گاهی اوقات جواب سئوالات خیلی معمول من را با عصبانیت می‌دهد و این رفتارهای او بر روی پسر کوچکترم نیز تأثیر گذاشته است و زمانیکه برادرش از تبلت خود استفاده نمی‌کند با توجه به سن کمی هم که دارد ساعت‌ها مشغول بازی میشود و این مسئله خیلی موجب نگرانی من شده است.
بنابراین نظرات کارشناسان و کاربران در رابطه با تأثیرات شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد این پدیده اجتماعی نوظهور که خواسته یا ناخواسته به راحتی وارد کشور ما شده است با توجه به اینکه می‌توانست با آموزش و آگاهی از سوی متولیان امر در سطح جامعه نقاط مثبت و مزیت‌هایی را برای افراد داشته باشد و به تبع آن موجب رشد و ترقی جامعه شود بالعکس عاملی برای ایجاد تغییر سبک زندگی ایرانی - اسلامی، فاصله بین اعضای خانواده و نیز برخی آسیب‌ها و هنجارهایی در جامعه شده است به طوریکه نمی‌توان بی اعتنا از کنارش گذشت و از آن چشم پوشید چون می‌تواند در آینده نزدیک موجب ایجاد هنجارها و آسیب‌های جبران ناپذیرتری در سطح کلان جامعه بشوند.
اما سئوال اینجاست که با توجه به اهمیت موضوع و اینکه در حال حاضر این پدیده اجتماعی در تار و پود زندگی‌های مدرن در هم تنیده شده است و در اکثر خانواده‌ها دغدغه‌هایی را به وجود آورده است تا چه اندازه برای مسئولان و متولیان امر دغدغه ایجاد کرده است یا بهتر است بگوئیم آیا اصلاً دغدغه‌ای برایشان ایجاد کرده است یا خیر؟!
گزارش: سمیه شکیبافر
انتهای پیام/
مرحوم کلینى و شیخ طوسى و طبرسى از زهرى نقل کرده‌اند که گفت: مدت طولانی در طلب حضرت مهدى(عج) بودم و در این راه اموال فراوانى در راه خدا خرج کردم، اما به هدف نرسیدم، تا اینکه به خدمت محمد بن عثمان یکی از نواب خاص اربعه رسیدم و مدتى در محضر او بودم، روزى از او به التماس خواستم که مرا خدمت امام زمان(عج) ببرد. محمد بن عثمان پاسخ منفى داد، ولى در مقابل تضرع بسیار من، سرانجام لطف کرد و فرمود: فردا اول وقت بیا، فردا صبح نزد وى رفتم، دیدم جوانى که در زیبایى و خوشبویى از همه کس بهتر و لباس تجار بر تن داشت؛ با وى است و چیزى در آستین دارد.
وقتى نظرم به او افتاد، نزدیک محمد بن عثمان رفتم، ولى او به من اشاره کرد که به طرف آن جوان برگردم، من هم به طرف جوان برگشتم و سؤالاتى از وى کرددم و هر چه می‌خواستم به من جواب داد، آنگاه رفت که داخل خانه شود و آن خانه، چندان مورد نظر نبود.
محمد بن عثمان به من گفت: اگر می‌خواهى چیزى بپرسى بپرس که دیگر بعد از این او را نمی‌بینى. من هم به دنبال او رفتم که سؤالاتى بپرسم، ولى او گوش نداد و داخل خانه شد و جز این دو جمله نفرمود: «مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ أَخَّرَ الْعِشَاءَ إِلَى أَنْ تَشْتَبِکَ النُّجُومُ مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ أَخَّرَ الْغَدَاةَ إِلَى أَنْ تَنْقَضِیَ النُّجُوم»؛(1) از رحمت خدا به دور است، از رحمت خدا به دور است، کسى که نماز مغرب را بقدرى به تأخیر بیندازد تا ستاره‌ها نمایان شوند، از رحمت خدا به دور است از رحمت خدا به دور است کسی که نماز صبح را چندان به تأخیر بیندازد تا ستاره‌ها دیده نشوند.
نماز صبح نسبت به دیگر نمازهای یومیه نقش بسزایی در تقویت بعد معنوی انسان دارد. همچنین به لحاظ ارزش زمانی و تأثیرگذاری آن در استجابت دعا جایگاه ویژه‌ای دارد. شاید برخورداری از شرایط ویژه از بعد زمان فلق و صبح صادق آن را با اهمیت‌تر کرده است.
حجت‌الاسلام حسن هرمز از کارشناسان مرکز تخصصی نماز درباره اهمیت نماز صبح این طور می‌نویسد:
در واقع نماز صبح، پیروزی نفس رحمانی بر هوی و هوس شیطانی است. زمانی که شیطان در تلاش است تا مانع بیدار شدن انسان مؤمن، برای اقامه نماز شده و همواره او را دعوت می‌کند تا در خواب ناز بماند، ازاین‌رو نماز صبح شرایط سخت‌تری برای مبارزه با شیطان داشته و پیروزی در این میدان، لذت و حلاوت بی‌شماری دارد و در نتیجه ثواب اخروی و سودمندی بیشتری بر آن مترتب است
اما برخی دلایل اهمیت نماز صبح عبارتند از:
مشهود ملائکه بودن
قرآن کریم دراین‌باره می‌فرماید: «إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کانَ مَشْهُودا»(2)؛ همانا قرآن فجر(نماز صبح)، مشهود فرشتگان شب و روز است! قرآن به معنى چیزى است که قرائت مىشود و قرآن فجر روى هم رفته اشاره به نماز فجر است.(3) آیه فوق مىگوید: «إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً» نماز صبح مورد مشاهده است، اکنون این سؤال پیش مىآید که مشاهده چه کسانى؟
روایاتى که در تفسیر این آیه به ما رسیده(4) مىگوید: نماز صبح مشهود ملائکه شب و روز است، زیرا در آغاز صبح فرشتگان شب که مراقب بندگان خدایند جاى خود را به فرشتگان روز مىدهند و چون نماز صبح در همان آغاز طلوع انجام مىگیرد هر دو گروه آن را مشاهده کرده و بر آن گواهى مىدهند.
در روایت دیگر امام صادق(ع) در پاسخ اسحاق بن عمار می‌فرمایند: «فَإِذَا صَلَّى الْعَبْدُ الصُّبْحَ مَعَ طُلُوعِ الْفَجْرِ أُثْبِتَتْ لَهُ مَرَّتَیْنِ أَثْبَتَهَا مَلَائِکَةُ اللَّیْلِ وَ مَلَائِکَةُ النَّهَارِ»(5)؛ وقتی بنده‌ای نماز صبح را هنگام طلوع فجر بخواند دو بار برای او نوشته میشود، هم ملائکه لیل آن را ثبت می‌کنند و هم ملائکه نهار.
بنابراین اگر انسان توجه کند که نماز صبح چنین عظمت و خصوصیتی دارد، هرگز به خود اجازه نخواهد داد که نماز صبح او قضا شود و اگر انجام نماز صبح از زمان طلوع فجر بگذرد و یک ساعت یا نیم ساعت بعد از طلوع فجر خوانده شود، دیگر این اثر و این خصوصیت را نخواهد داشت. اگر کسی می‌خواهد نمازش مورد شهادت و نظر ملائکه لیل و نهار باشد، باید آن را اول طلوع فجر که هنگام صعود و عروج ملائکه شب به آسمان و وقت نزول ملائکة نهار بر زمین است بخواند تا این دو گروه از فرشتگان نماز او را ثبت کنند، برادران و خواهران ایمانی حتماً نسبت به نماز صبحشان مقید باشند و در آن سهل‌انگاری نکنند. بدانند آثار بزرگ و برکات فراوانی در نماز اول وقت صبح وجود دارد.
در زمان حیات آیت‌الله فاضل لنکرانی، پیرمردی از کشور آذربایجان خدمت ایشان آمده بود، نکته‌ای را گفت که واقعاً جای تعجب داشت و به حال او باید غبطه خورد. آن پیرمرد گفت در تمام دوران کمونیستی یک بار نماز صبح او قضا نشده است، این چه لذتی دارد، فردی که 70 ـ 80 سال عمر کرده وقتی به گذشته خود نگاه می‌کند و می‌خواهد به اعمالش نمره بدهد، به نماز خود می‌نگرد می‌بیند، الحمدلله هیچ یک از نمازهایش قضا نشده و اگر همین لحظه از دنیا برود نمازی بر ذمّه او وجود ندارد. اما برخی دیگر از انسان‌ها که سن کمتری هم دارند وقتی به گذشته خود نگاه می‌کنند می‌بینند برخی از نمازهایشان قضا شده! حالا به جای اینکه به سرعت مبادرت به قضای آن کرده و تکلیف خود را انجام دهند، آن را به امروز و فردا واگذار می‌کنند تا پایان عمرشان فرا می‌رسد و موفق به انجام قضای آن هم نمی‌شوند، بعد از مرگ هم معلوم نیست، ورثه او این کار را انجام بدهند.
بنابراین نسبت به گذشته خود تأمل کنیم، اگر احتمال می‌دهیم نمازی از ما فوت شده حتماً آن را قضا کنیم. آیه شریفه «إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کَانَ مَشْهُوداً» یادمان باشد، شب که می‌خواهیم بخوابیم از خدای تبارک و تعالی استمداد کنیم، خدایا تو خودت ما را برای نماز صبح بیدار کن، خدایا تو عنایت کن و ما را به محفل نورانی خود و به بزم عاشقان و مناجات کنندگان خودت راه بده، شما امتحان کنید، بزرگان ما بارها فرمودند نمی‌شود انسان شب از خدا طلب کند، حتی نماز شب را، اما موفق به نماز شب نشود، به جای اینکه به این و آن سفارش کنیم که ما را برای نماز صبح بیدار کنید از خدا و ملائکه الهی بخواهیم، از آنهایی که دائماً بیدارند و توجه دارند.
حال اگر واقعاً دغدغه داشته باشیم، چنانچه یک روز صبح از خواب بلند شویم و ببینیم نیم ساعت از اذان گذشته، بگوئیم عجب! ملائکه لیل رفتند و شاهد نماز امروز نبودند و این چه خسارت بزرگی است! اگر یک مقدار این حال را در خود ایجاد کنیم مطمئن باشید که همیشه هنگام اذان صبح برای نماز و مناجات با خدای تبارک و تعالی بیدار هستیم، معنای این آیه را همه بدانند و به ذهن بسپارند، در حال راه رفتن این را با خود زمزمه کنند(6).
تأکید برگزاری نماز صبح به جماعت
یکی دیگر از دلایل اهمیت نماز صبح تأکید برگزاری نماز صبح به جماعت است، امام صادق(ع) از رسول خدا(ص) نقل می‌فرمایند که: «مَنْ صَلَّى الْغَدَاةَ وَ الْعِشَاءَ الْآخِرَةَ فِی جَمَاعَةٍ فَهُوَ فِی ذِمَّةِ اللَّهِ فَمَنْ ظَلَمَهُ فَإِنَّمَا یَظْلِمُ اللَّهَ وَ مَنْ حَقَّرَهُ فَإِنَّمَا یُحَقِّرُ اللَّه»(7)؛ هر کسی نماز صبح و عشا را با جماعت بجا آورد، در تحت نگهبانی و ذمه خدا قرار می‌گیرد و هر کس به او ستم کند، گویا خدا را ستم کرده است و هر کسی او را تحقیر کند، همانا خدا را تحقیر کرده است.
رسول خدا(ص) فرمودند: «وَ لَوْ عَلِمُوا الْفَضْلَ الَّذِی فِیهِمَا لَأَتَوْهُمَا وَ لَوْ حَبْواً»(8)؛ اگر بدانند فضیلت خواندن نماز صبح و عشا (با جماعت) را به سوی آن می‌آیند، هر چند با زانوها و دست‌ها باشد و در حدیثی دیگر می‌فرمایند: «مَنْ صَلَّى الْمَغْرِبَ وَ الْعِشَاءَ الْآخِرَةَ وَ صَلَاةَ الْغَدَاةِ فِی الْمَسْجِدِ فِی جَمَاعَةٍ فَکَأَنَّمَا أَحْیَا اللَّیْلَ کُلَّهُ»(9)؛ هر کس نماز مغرب و عشا و صبح را در مسجد با جماعت بخواند، گویا تمام شب را احیا نگه داشته.
رسول خدا(ص) روزی پس از ادای نماز صبح در مسجد رو به اصحاب کرده و از حال مردمی که نامشان را یک به یک برد، پرسید که آیا اینان به جماعت حاضر شده‌اند؟ اصحاب عرض کردند: نه یا رسول الله! حضرت با تعجب پرسید: آیا غایب اند؟ بعد فرمودند: به راستی که هیچ نمازی بر منافقان از این نماز صبح و نماز عشا، دشوارتر نخواهد بود.(10)
اهتمام بزرگان به نماز صبح
یکی دیگر از دلایل اهمیت نماز صبح، اهتمام بزرگان به انجام این فرضیه است؛ هنگامی امام حسن عسکری(ع) در بستر بیماری بود و آخرین لحظات عمر شریفش را سپری می‌کرد مقداری دارو جوشانده خدمت حضرت آوردند تا میل فرمایند، حضرت فرمودند: وقت نماز صبح است. اول مقداری آب بیاورید تا وضو بگیرم و نماز بخوانم.آب آوردند و امام وضو گرفت و نماز صبح را بجا آورد و لحظاتی بعد روح مقدسش به عالم بقا پرواز کرد.(11)
امام خمینی (ره) در خاطرهای از خودشان می‌فرمایند: شب بعد از دستگیری در مسیر راه به سمت تهران به سربازان گفتم: نماز صبح نخوانده‌ام و یک جایی نگه دارید که من وضو بگیرم، گفتند ما اجازه نداریم، گفتم شما که مسلح هستید من اسلحه‌ای ندارم، ضمناً چند نفر هستید من تنها هستم، کاری نمی‌توانم بکنم، گفتند: ما اجازه نداریم، فهمیدم اصرار فایده‌ای ندارد. گفتم خوب اقلاً نگه دارید تا من تیمّم کنم، گوش کردند و ماشین را نگه داشتند و اجازه پیاده شدن به من ندادند.
من همین طور که توی ماشین مأمورین نشسته بودم از توی ماشین خم شدم و دست خود را به زمین زدم و تیمم کردم، نمازی که خواندم پشت به قبله بود چرا که از قم به تهران می‌رفتیم و قبله در جنوب بود نماز با تیمم و پشت به قبله و ماشین در حال حرکت این طور نماز خودم را خواندم، شاید همین دو رکعت نماز من مورد رضای خدا واقع شود.(12)
مرحوم آیت‌الله حاج شیخ حسنعلی اصفهانی معروف به نخودکی در وصیت خود به فرزندش می‌گوید: اگر آدمی چهل روز به ریاضت و عبادت بپردازد، ولی یک بار نماز صبح از او فوت شود، نتیجه آن چهل روز عبادت بی‌ارزش و نابود خواهد شد، اما نمازی که این قدر اهمیت دارد و چنین آثاری دارد چرا برخی افراد با اینکه دیگر نمازهایشان را مرتب می‌خوانند نماز صبحشان قضا میشود و نسب به قضاشدن آن نگرانی ندارند؟ به عبارت دیگر عوامل سلب توفیق از نماز صبح چیست؟
عوامل سلب توفیق از نماز صبح به دو گروه عمده دسته بندی میشود:
الف: عوامل مادی که برخی از این عوامل شامل موارد ذیل است:
فقدان برنامه‌ریزی و نظم در زندگی
از مهمترین عوامل مادی که مانع از توفیق درک نماز صبح می شود، فقدان برنامه‌ریزی و نظم در زندگی است، مانند فقدان برنامه‌ای منظم برای خواب و یا عدم برنامه‌ریزی جهت قضا نشدن نماز صبح و یا ایجاد مشغله‌های پراکنده و فراتر از توانایی‌های خود که نتیجه‌ای جز ایجاد خستگی مفرط ندارد.
پرخوری در شب
علتی دیگر برای خواب طولانی و سنگین پرخوری در شب است، حضرت عیسی(ع) خطاب به بنی اسرائیل فرمودند: «ای بنی اسرائیل! خوردن خود را زیاد نکنید، زیرا هر کس بر خوردن خود بیفزاید، بر خوابیدن خود هم می‌افزاید و هر کس که بر خواب خود بیفزاید، از نماز کم می‌گذارد و در نتیجه در زمره غافلان نوشته میشود.(13)
آیت‌الله آقا عزیز خوشبخت درباره برخی کارهای که موجب قضا شدن نماز صبح شده می‌فرمایند: آدم شب زیاد پای تلویزیون بنشیند، غذای چرب هم بخورد، شب هم کوتاه باشد، طبیعی است که دیگر بیدار نمی‌شود، از ایشان پرسیدند: حالا اگر بخواهد بیدار شود چه کار باید بکند؟ ایشان پاسخ دادند: باید مقدماتش را فراهم کند. مقدمات یکی‌اش همین است، زود بخوابد، پای این تلویزیون ننشیند، غذای چرب و چیل نخورد، درست میشود إن‌شاء‌الله، بنابراین واجب است بر این آدم این کارها را بکند و الّا مبتلا به گناه قضاشدن نماز صبح میشود.
ب: عوامل معنوی
ضعف در خداشناسی
یکی از مهمترین عوامل معنوی که موجب میشود تا انسان نسبت به نماز صبح اهمیت ندهد، عدم معرفت و شناخت نسبت به خداوند متعال و الطاف وی است، فرض کنید اگر با یکی از مسئوالان که حل مشکلتان در دست اوست قراری گذاشته‌اید و یقین دارید که وی در همان ساعت مقرر منتظر شما است. آیا واقعا شب به راحتی می‌خوابید و دیر بر سر قرار حاضر شده و یا با کسلی با وی مواجه می‌شوید؟
اگر انسان واقعاً نسبت به الطاف الهی کمترین معرفتی داشته باشد و بداند که کسی که در نماز با او صحبت می‌کند، همانی است که او را از نیستی به دنیا آورده و تمامی نعمت های خود را نیز بر او ارزانی داشته تا به نهایت کمال و درجات بالای بهشتی دست پیدا کند و او همانی است که اختیار کمی و زیادی روزی‌اش را دارد ؛ همانی است که مرگ و زندگی‌اش در ید قدرت اوست، با این حال آیا نسبت به نماز با بی‌حالی برخورد خواهد کرد و یا آنکه سر از پا نشناخته و با تمام وجود به اقامه نماز عاشقانه خواهد پرداخت.
گناه
اعمال و رفتاری که انسان در طی روز انجام می‌دهد نقش بسیار مهمی در توفیق انسان نسبت به عبادات دارد؛ یعنی هر چه در طی روز کارهای شایسته از انسان سر بزند، توفیقات انسان نیز برای اعمال خوب دیگر بیشتر فراهم میشود و هر چه به گناه آلوده شود توفیق اعمال خوب از وی سلب میشود، لذا باید نسبت به این مسأله بسیار حساس بود تا به واسطه گناه درک لذت سحرخیزی را از دست نداد، از آیت‌الله بهجت سؤال شد: چه کنیم تا نماز صبحمان قضا نشود؟ در پاسخ فرمودند: کسی که باقی نمازهایش را در اول وقت بخواند؛ خدا او را برای نماز صبح بیدار خواهد کرد.
بیایم با عزم و اراده جدی نسبت به نماز اول وقت بینی شیطان را به خاک بمالیم، چرا که امام زمان(عج) درباره نماز می‌فرمایند: «فَمَا أُرْغِمَ أَنْفُ الشَّیْطَانِ بِشَیْءٍ أَفْضَلَ مِنَ الصَّلَاةِ فَصَلِّهَا وَ أَرْغِمْ أَنْفَ الشَّیْطَان»(14)؛ هیچ چیز مانند نماز، بینى شیطان را به خاک نمى‌مالد پس نماز بخوان و بینی شیطان را به خاک بمال.»
*پی‌نوشت‌ها:
1- الغیبة للطوسی، کتاب الغیبة للحجة، النص، ص: 271.
2- اسراء: 78.
3- تفسیر نمونه ذیل آیه.
4- الکافی ط - الإسلامیة، ج8، ص: 341.
5- الکافی ط - الإسلامیة، ج3، ص: 283.
6- اسرار و آداب نماز 219.
7- المحاسن، ج1، ص: 52.
8- من لا یحضره الفقیه، ج1، ص: 377
9- وسائل الشیعة، ج8، ص: 295.
10- المحاسن، ج1، ص: 84.
11- منتهی الامال ،ج2،ص412.
12- امام در سنگر نماز، ص13.
13- مجموعة ورام ج1، ص: 47
14- من لا یحضره الفقیه، ج1، ص: 498.
مرحوم راغب مصطفی غلوش قاری نامدار مصر در طول عمر با برکتش بارها به جمهوری اسلامی ایران سفر کرد و تلاوت‌های زیبا و ماندگاری را از خود به جا گذاشت.
شیخ راغب مصطفی غلوش روز گذشته براثر بیماری در سن 77 سالگی دارفانی را وداع گفت.
این قاری سرشناس 5 ژوئیه 1938 میلادی برابر 14 تیر 1317 در روستای برما در استان طنطا واقع در غرب کشور مصر متولد شد. و از آنجایی که خانواده‌اش از قاریان قرآن بودند به سمت کلام وحی گرایش پیدا کرد. غلوش در کودکی به رسم مصریان ابتدا کل قرآن را حفظ و سپس به یادگیری فنون تلاوت مشغول شد.
غلوش در ابتدا از سبک مصطفی اسماعیل استفاده می‌کرد اما بعد‌ها سبکی خاص در تلاوت ابداع کرد. وی از 24 سالگی با قبولی در آزمون به عنوان قاری رادیو و تلویزیون مصر فعالیت خود را آغاز و کم کم آوازه‌اش در سراسر جهان طنین‌انداز شد.
این قاری برجسته مصطفی غلوش 4 بار در سال‌های 1368، 1374، 1379 و 1381 همراه قاریانی مانند؛ مرحوم شحات محمد انور، بسیونی، مرحوم ابوالعینین شعیشع، مرحوم سید‌متولی عبدالعال و چند نفر دیگر از قاریان مصری چندین نوبت به کشورمان سفر کرد و تلاوت‌های زیبا و ماندگاری را از خود به یادگار گذاشت.
از جمله برجسته‌ترین آثار غلوش در ایران می‌توان به اذان شیعی و تلاوت آیه تطهیر اشاره کرد که هنوز پس از گذشت سال‌ها از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش میشود. البته گفتن صدق‌الله العلی العظیم در پایان تلاوت‌ها و گفتن اذانشیعی توسط غلوش سبب شد تا برخی افراد تند‌رو در مصر برای وی مشکلاتی ایجاد کنند اما این قاری برجسته هیچ‌گاه از این کار ابراز پشیمانی نکرد.
استاد «راغب مصطفی غلوش» از خاطرات سفر خود به ایران می‌گوید: تا‌کنون چنین صحنهای را از احساس و هیجان مردم ندیده بودم. حقیقتاً صحنه مبارکی بود؛ در حالی که انظار و قلوب مردم متوجه قرآن بود، نشسته بودند و گوش میکردند...
همه آنها شیوه‌های خواندن قرآن را میدانند و این از فضل خداست. من آینده خوبی را برای قاریان ایرانی پیشبینی می‌کنم، چون آنها از لحاظ لحن و تجوید بسیار دقیق و موفق هستند.
نظر رهبر معظم انقلاب درباره غلوش
رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیانات خود در دیدار با قاریان در 20 بهمن‌ماه 68 خاطرهای از استاد غلوش نقل کردند که بدین شرح است:
من از این شیخ راغب مصطفى خاطرهای دارم که بد نیست آن را براى شما بگویم. ما حدود سال‌هاى 46 یا 47، یعنى تقریباً بیست و یکى دو سال قبل، در مشهد دنبال خواندن شیخ مصطفى اسماعیل در رادیوهاى کشورهاى عربى مخصوصاً رادیو مصر به دقت مى‌گشتیم تا بلکه خواندن او را پیدا کنیم. البته نوارهایش هم در بازار نبود و در ایران هم رادیو قرآن وجود نداشت و ما مجبور بودیم از رادیوهاى خارجى گوش کنیم. ما عاشق تلاوت شیخ مصطفى اسماعیل بودیم. تلاوت‌هاى او را پیدا مى‌کردیم و گوش مى‌کردیم. در آن زمان رفیقى داشتم، مرحوم آقا جعفر که آقایان او را مى‌شناسند. آن هم با من همین‌طور پاى رادیو مى‌نشست و گوش مى‌کرد. یک روز من را دید و گفت: امروز در رادیوى مصر، صداى پسر شیخ مصطفى اسماعیل را پیدا کردیم! گفتم: چه طور، از کجا فهمیدى پسرش است؟ گفت: نام او راغب مصطفى است که پسر شیخ مصطفى اسماعیل است! (او را به نام غلوش نمى‌شناخت). رفیق من، صداى فرزند مصطفى اسماعیل را ضبط کرده بود. من که گوش کردم، گفتم که قاعدتاً باید همان پسر شیخ مصطفى اسماعیل باشد؛ چون صدایش شبیه شیخ مصطفى اسماعیل است! تلاوت هم، تلاوت همان آیات معروف بود: «و استمع یوم یناد المناد من مکان قریب».
سرانجام شیخ راغب مصطفی غلوش روز گذشته در سن 77 سالگی و پس از گذراندن یک دوره بیماری درگذشت. پیکر این استاد فقید بعد از ظهر روز گذشته در زادگاهش روستای برما و با حضور انبوه علاقه‌مندانش تشییع و به خاک سپرده شد.
در ادامه توجه علاقه‌مندان را به تماشای تصاویر خاطره‌انگیزی از این استاد فقید جلب می‌کنیم.
گزارش :خبرنگار فعالیت‌های قرآنی خبرگزاری فارس
امام علی علیه‌السلام: هر که بـاز آیـد، خدا به او بازگردد و به جوارح او و جاى جاى زمین دستور داده شود که آبروى او را حفظ کنند.
امیرالمومنین امام على علیه‌السلام فرمودند: هر که بـاز آیـد، خدا به او بازگردد و به جوارح او و جاى جاى زمین دستور داده شود که آبروى او را حفظ کنند و عیب‌هایش را بپوشانند و گناهانى که فرشتگان حافظ اعمال برایش نوشتهاند از یاد آنان برده شود.
متن حدیث:
امیرالمؤمنین علیٌّ علیه‌السلام : مَن تابَ تابَ اللّهُ علَیهِ، و اُمِرَتْ جَوارِحُهُ أنْ تَسْتُرَ علَیهِ ، وبِقاعُ الأرضِ أنْ تَکْتُمَ علَیهِ ، واُنْسِیَتِ الحَفَظَهُ ما کانتْ تَکتُبُ علَیهِ .